طبق ماده ۱۱۴۳ قانون مدنی، طلاق بر دو قسم است:
- بائن
- رجعی
کلمه «رجعی» از رجوع به معنای بازگشت می‌آید و به این معناست که در طلاق رجعی پس از طلاق تا پایان مدت عده برای شوهر حق رجوع و بازگشت به وضعیت زوجیت وجود دارد.
منظور از عده نگه داشتن، این است که زن پس از طلاق در یک مدت مشخص نمی‌تواند با مرد دیگری ازدواج کند.
این مدت در مورد زنانی که عادت ماهانه می‌بینند سه مرتبه عادت ماهانه و در مورد زنانی که عادت ماهانه نمی‌بینند سه ماه و در مورد زن حامله تا زمان وضع حمل است و در طول این مدت، زن نمی‌تواند با دیگری ازدواج کند و باید منتظر بماند تا این مدت بگذرد.
طلاق بائن دقیقا در نقطه مقابل طلاق رجعی قرار دارد؛ یعنی برعکس طلاق رجعی، بعد از طلاق، هر‌چند زن باید عده نگه دارد، اما در مدت عده، شوهر نمی‌تواند به زن رجوع نماید.
در طلاق توافقی زوجه تمام یا مقداری از مهریه خود را به زوج می‌بخشد و بدین طریق طلاق تبدیل به طلاق بائن شده و قابل رجوع نمی‌باشد.
درموارد زیل طلاق بائن است:
- الف) طلاقی که قبل از نزدیکی واقع شود.
- ب) طلاق یائسه.
- ج) طلاق خلع و مبارات، مادام که زن رجوع به عوض نکرده باشد.
- د) سومین طلاق که بعد از سه وصلت متوالی به عمل آید اعم از این که وصلت در نتیجه رجوع باشد یا در نتیجه نکاح جدید.
در طلاق رجعی پس از طلاق تا پایان مدت عده، برای شوهر حق رجوع و بازگشت به وضعیت زوجیت وجود دارد.
در طول زمان عده طلاق رجعی، نفقه زن به عهده شوهرش است و اگر زن یا شوهر در این مدت بمیرد، دیگری از او ارث می‌برد.
طلاقی که عده ندارد
طلاق پیش از رابطه زناشویی (طلاق خانم‌های دوشیزه در دوران عقد) و طلاق خانم‌های یائسه، طلاق بائن هستند.
اگر مرد در دوران عده رجوع کند، با این رجوع ازدواج قبلی با تمام آثاری که داشته ادامه پیدا می‌کند و نیازی نیست که مجددا ازدواج صورت بگیرد.
هر لفظ یا عملی از سوی مرد که دلالت بر قصد بازگشت او به زندگی مشترک کند، رجوع تلقی شده و باید ثبت بشود.
مرد موظف است، ظرف یک ماه از رجوع اقدام به ثبت آن نماید.
برای ثبت رجوع باید به دفترخانه‌ای که صورت‌جلسه طلاق در آن ثبت شده است مراجعه نمود.
اگر مردی ظرف مهلت مقرر یک ماهه، رجوع از طلاق را ثبت نکند، عمل او جرم بوده و ضمن الزام به ثبت واقعه، به پرداخت جزای نقدی از ۸۰ تا ۱۸۰ میلیون ریال یا به حبس از ۹۱ روز تا ۶ ماه محکوم می‌شود.
