وکالت بلاعزل و انوع آن

وکالت بلاعزل چیست؟

وکالت بلاعزل سندی است محضری و رسمی که توسط موکل به وکیل داده میشود که در کار مشخصه ای که خلاف مفهوم ماده ۱۰ قانون مدنی نباشد اختیارات واسعه و تمام و کمال را تا اجرای موضوعیت وکالت انجام دهد و عزل آن توسط موکل جایز نبوده؛ لکن قانونگذار میگوید اگر فرضاً دلائل و مدارک و شواهدی کامل دلالت بر عدول از وکالتنامه وجود داشته باشد باید به دادگاه مراجعه و پس از اثبات حق، رأی به ابطال وکالتنامه داده شود.

شرایط ابطال وکالت بلاعزل

انحلال اینگونه وکالتها در صورت فوت یا جنون طرفین، اقاله واستعفای وکیل و یا یکی از موارد ذیل صورت می پذیرد:

• فسخ یا انحلال عقد لازمی که ضمن آن وکالت بلاعزل و انواع آن شده است.
• اثبات باطل بودن یا فساد شرط ضمن عقد، که دراین حالت نیز وکالت جایز شده و قابل فسخ از سوی موکل است.
• از بین رفتن متعلق وکالت یا انجام عمل مورد وکالت توسط خود موکل طبق ماده ۶۸۳ قانون مدنی.

مسئولیت وکیل در قرارداد وکالت

بحث مهمی که درباره مسئولیت وکیل مطرح می شود، این است که طبق ماده ۶۶۷ ق.م وکیل باید در تصرفات و اقدامات خود، مصلحت موکل را مراعات نماید و از آنچه که موکل به او اختیار داده یا برحسب قرائن و عرف و عادت داخل اختیار اوست تجاوز نکند. مطابق ماده ۶۶۳ ق.م وکیل نمی تواند عملی را که از حدود وکالت او خارج است انجام دهد به این صورت که اگر وکیل که برای فروش خودروی پراید موکل است اقدام به فروش خودروی پژوی موکل نماید عمل حقوقی انجام شده، فروش مال غیر محسوب می شود.

همچنین مطابق ماده ۶۶۶ ق.م، هرگاه از تقصیر وکیل خسارتی به موکل متوجه شود که عرفاً وکیل مسبب آن محسوب میگردد، مسئول خواهد بود.

اگر به طور مثال فردی خودروی خود را به شخصی سپرده تا آن را بفروشد اما وکیل عمدا خودروی موکل را تلف نماید و یا اینکه طی وکالتنامه اختیار استفاده از خودرو نداشته اما در جهت شخصی اقدام به استفاده شخصی نماید، در اینجا وکیل مسئولیت کیفری داشته و ممکن است به مجازات خیانت امانت در محکوم شود.

نحوه تنظیم وکالت بلاعزل

برای نوشتن وکالت بلاعزل، باید به دفاتر اسناد رسمی مراجعه کرد و همراه داشتن کارت ملی و شناسنامه وکیل و موکل و نیز رونوشت آن‌ها ضروری است.  وکیل توافقی مشهد در وکالت بلاعزل طلاق، شناسنامه و سند ازدواج لازم است.
همچنین در مواردی که قرار است برای خرید و فروش خودرو یا ملکی، وکالت داده شود، باید سند و مدارکی که نشان‌دهنده مالکیت موکل است نیز به دفترخانه‌ها ارائه شود.

انواع وکالت بلاعزل:

دو نوع وکالت وجود دارد یکی وکالت در امور خاص و تعیین شده و دیگری وکالت جامع. در وکالت اولیه یعنی انجام کار یا امری خاص، دقیقاً حدود و ثغور اختیارات تعیین شده است. لازم به یادآوری است که طبق ماده ۶۶۳ ق.م وکیل نمی تواند عملی را که از حدود وکالت او خارج است انجام دهد.
در حالیکه در وکالت جامع از نوع بلاعزل، وکیل میتواند در کلیه امور زندگی موکل خود وارد عمل شود و استیفای حق و پیگیری نماید و در این نوع وکالتنامه ها مادامی که موکل زنده است، وکالت به قوت خود باقی است و در صورت فوت، وکالتنامه اعتباری نخواهد داشت.

وکالت بلاعزل در طلاق:

در ضمن عقد نکاح شروطی ذکر می شود از جمله آن شروط، وکالت زن در طلاق توافقی می باشد. وکیل طلاق به موجب این شرط، زن حق دارد که از شوهر خود طلاق بگیرد. این وکالت در طلاق به این معنا می باشد که زوجه هروقت که بخواهد و یا به هر بهانه ای می تواند خود را مطلقه کند. اگر زوج طی عقد نکاح به زوجه وکالت در طلاق دهد؛ در این صورت، زن وکیل بلاعزل در طلاق خواهد بود و هروقت که بخواهد می تواند برای طلاق از زوج اقدام نماید.

درصوتی که زن، وکیل بلاعزل در طلاق باشد نیز باید مراحل مربوط به طلاق را با وکیل حق طلاق مشهد سپری نماید و نسبت به اخذ گواهی عدم امکان سازش اقدام نماید. در واقع وکالت در طلاق این امکان را به زوجه می دهد که در هر زمان و تحت هر شرایطی از طرف زوج اقدام به مطلقه نمودن خود نماید.
برای انجام طلاق به واسطه وکالت بلاعزل در طلاق مدارکی لازم می باشد که عبارتند از: عقدنامه یا رونوشت آن، وکالت نامه بلاعزل، شناسنامه و کارت ملی.

وکالت بلاعزل در فروش ملک:

در برخی موارد به دلایلی مانند زمان‌بر بودن یا هزینه‌بر بودن نقل و انتقال ملک، در دسترس نبودن سند یا عجله‌ای که فروشنده دارد، سند به نام خریدار زده نمی‌شود و مابین خریدار و فروشنده قرارداد وکالت بلاعزل  و انواع آن بسته می‌شود و فروشنده، خریدار را برای انجام امور مربوط به سند مانند گرفتن استعلام‌های ثبتی و مفاصا حساب‌های شهرداری و در نهایت ثبت سند، وکیل می‌کند. در این شرایط باید به نکات زیر توجه داشت:

1. وکالت بلاعزل، به این معنی نیست که خریدار هر زمان که بخواهد می‌تواند سند را به نام خودش بزند. منظور این است که فروشنده شخصا نمی‌تواند وکالتش را فسخ کند.
2. این قرارداد با مرگ طرفین، جنون طرفین، یا استعفای وکیل باطل می‌شود. پس بهتر است فقط برای انجام امور اداری این وکالت انجام شود و اگر ملکی را به صورت وکالتی خرید و فروش می‌کنید، خیلی سریع وکالت آن را به سند قطعی تبدیل کنید.
3. در وکالت بلاعزل و انواع آن ، موکل می‌تواند خودش تمام کارهای مربوط به معامله را انجام دهد و این حق از او گرفته نمی‌شود. پس اگر می‌خواهید تمام کارها توسط وکیل انجام شود، به طور صریح در وکالت‌نامه قید کنید که موکل حق دخالت و اجرای امور را ندارد.
4. در شرایط وکالت بلاعزل، اگر موکل فوت کند، و خریدار هنوز سند مالی که خریده است به نام نزده باشد، باید وراث متوفی برای انتقال و امضای سند رسمی اقدام کنند. بهترین وکیل ارث چون قرارداد با فوت موکل فسخ شده است. پس باید در نظر داشت که کارهای سند زدن سریعا انجام شود.
5. لازم است به این نکته دقت کرد که وکالت‌نامه‌ای که تنظیم می‌شود، محدودیت زمانی داشته باشد.
6. بهتر است از انجام وکالت در مورد معامله‌های وراثتی و شراکتی که موکلین بیش از یک نفر هستند، پرهیز شود.
7. زمانی که شما از طریق وکالت بلاعزل ملکی را خریداری می‌کنید، تا زمانی که سند نزنید، صاحب خانه نیستید. در این شرایط فروشنده حق فروش ملک به دیگران را دارد. وکیل خرید ملک پس حواستان باشد همزمان با تنظیم وکالت‌نامه، مبایعه‌نامه هم تنظیم کنید و در وکالت‌نامه حق فروش ملک به شخص دیگر را از فروشنده بگیرید. با تنظیم مبایعه‌نامه یعنی شما مالک ملک هستید و هر مشکلی پیش بیاید، می‌توانید در دادگاه ثابت کنید.
8. با توجه به اینکه اعطای وکالت، قانوناً موجب سلب مالکیت نمی‌شود، تا زمانی که سند نقل و انتقال قطعی نشده است، موکل یعنی فروشنده به عنوان مالک شناخته می شود، در این وضعیت طلبکاران می‌توانند مالی را که نسبت به آن وکالت بلاعزل دارید به راحتی توقیف و نهایتاً منتقل نمایند. اجرای مهریه در این موارد بسیار مرسوم است!

اگر وکالتی بلاعزل به کسی داده شود و وکیل نسبت به فروش املاک و مستغلات موکل خود اقدام و وجوه دریافتی از معامله را در متن وکالتنامه بلاتکلیف بگذارد. در این راستا چنانچه قصد بر پرداخت ثمن معامله از راه فروش باشد صراحت ماده ۳۳۸  قانون مدنی که میگوید تملیک عین باید به عوض معلوم باشد؛ موکل میتواند حق خود را استیفاء کند.

وکالت بلاعزل بعد از فوت:

طبق ماده ۶۷۹ قانون مدنی، موکل می تواند هروقت بخواهد وکیل را عزل کند مگر اینکه وکالت وکیل و یا عدم عزل ضمن عقد لازمی شرط شده باشد که با مرگ هر یک از طرفین در وکالت بلاعزل بقای آن منتفی می شود. زیرا، اولا بند۳ ماده ۶۷۸ به طور مطلق فوت یا جنون وکیل یا موکل را موجب انقضای وکالت می داند ثانیا مطابق ماده ۹۵۴ همین قانون به عنوان قاعده حکم بر همه عقود جایز، فوت احد طرفین موجب انفساخ عقد جایز خواهد شد.

بدیهی است بلاعزل بودن وکالت و اسقاط حق عزل یا استعفاء، ماهیت آن را تغییر نمی دهد و آن را به عقدی لازم تبدیل نخواهد کرد. صرفا موکل حق عزل وکیل را در مدت محدود یا نامحدود از خود ساقط نموده یا حق استعفای وکیل سلب شده است.

ثالثا جوهر اذن و نیابت در وکالت در مرحله حدوث عقد وجود داشته، در باقی آن هم مورد نیاز است و با فوت یکی از طرفین در نظام حقوقی ما نمی توان پذیرفت که کماکان اذن و نیابت باقی خواهد بود؛ بلکه اثر فوت هر یک از دو طرف، انحلال عقد وکالت بلاعزل و انواع آن را در پی خواهد داشت .

وکالت بلاعزل در حضانت فرزند:

اگرچه وکالت بلاعزل راجع به فرزندان از طرف یکی از زوجین به دیگری داده میشود؛ لکن طبق ماده ۱۰ قانون مدنی اگر قراردادهای خصوصی مغایر با قانون نباشند نافذ هستند بدین معنی که قانونگذار میگوید دختر تا ۹ سال قمری به بلوغ شرعی میرسد و حق انتخاب را با یکی از ابوین میتواند داشته باشد و همین امتیازات به پسر(اولاد ذکور) در سن ۱۵ سال قمری میرسد و در اینجاست که اگر تضادی بین وکالتنامه و حق انتخاب به وجود آید مرجع رسیدگی دادگاه خواهد بود.