ثبت طرح صنعتی و مراحل آن از اهمیت زیادی در حوزه صنعت ،تجارت و تحقیقات صنعتی برخوردار است. وقتی محصولی طراحی شده و پس از زحمات فراوان تولید می‌شود در بازار عرضه می گردد و از استقبال زیادی برخوردار می شود در این حالت رقبای دیگر سعی می‌کنند که همان محصول را تولید کنند به همین خاطر ثبت طرح صنعتی و ایده به عنوان یکی از راه حل های مفید مطرح شده است تا از دغدغه‌های طراحان صنعتی و تولید کنندگان نسبت به سوء استفاده از طرح و ابتکار کم کند. از طرفی انجام صحیح مراحل ثبت طرح صنعتی از اهمیت زیادی برخوردار است و انجام این مراحل به صورت دقیق و کامل در واقع در موفقیت آمیز بودن آن طرح نقش به سزایی دارد. در ادامه مطلب همراه ما باشید تا هر آنچه در خصوص ثیت طرح صنعتی لازم است بدانید را برسی کنیم.
طرح صنعتی چیست؟
به زبان عادی، طرح صنعتی معمولا” به شکل و ظاهر کلی یک محصول اشاره دارد. گفته می شود یک مبل زمانی یک طرح صنعتی خوب است که برای نشستن راحت و شکل ظاهری آن برای ما خوشایند باشد. برای کسب و کارها، طراحی یک محصول بطور کلی به معنی توسعه ویژگیهای زیبائی شناختی و عملکردی محصول با توجه به مسائلی چون باب بازار بودن محصول، هزینه تولید یا سهولت حمل و نقل، انبارداری، تعمیر و نگهداری آن است. با این حال، از دیدگاه قانون مالکیت معنوی، یک طرح صنعتی فقط به جوانب زیبائی شناختی و تزئینی یک محصول اشاره می کند.
به عبارت دیگر، طرح صنعتی فقط به ظاهر یک مبل اشاره میکند. علیرغم اینکه طرح محصول ممکن است ویژگیهای فنی یا عملکردی داشته باشد، طرحهای صنعتی بعنوان یکی از مقوله های قانون مالکیت معنوی، فقط به ماهیت زیبائی شناختی یک محصول تمام شده اشاره دارد که از ابعاد فنی یا عملکردی آن جدا هستند.طرح صنعتی برای طیف وسیعی از محصولات صنعتی، پوشاک و صنایع دستی، از ابزارهای فنی و پزشکی گرفته تا ساعت، جواهرات و سایر اقلام لوکس؛ از محصولات خانگی، اسباب بازی، مبلمان و لوازم برقی گرفته تا اتومبیل و سازه های معماری، از طرح منسوجات تا لوازم ورزشی را دربرمیگیرد. طرح صنعتی درارتباط با بسته بندی، ظروف و ظاهر محصولات نیز اهمیت دارد.
مزایای ثبت طرح صنعتی
ثبت طرح صنعتی در وهله اول برای مالکین آن حق انحصاری استفاده و بهره مندی از کلیه حقوق و مزایای آن را به وجود می‌آورد. علاوه بر این مالک طرح صنعتی می‌تواند از نسخه برداری غیرمجاز توسط اشخاص دیگر جلوگیری کند .همچنین طرحهای صنعتی ثبت شده جزو دارایی تجاری مالکان محسوب شده و می‌توانند ارزش یک شرکت و محصولات آن را افزایش دهند. مالک طرح صنعتی ثبت شده می تواند اجازه بهره برداری از طرح خود را برای مدتی مشخص به دیگری بدهد و در مقابل از امتیازات لازم بهره مند شود. همچنین با ثبت طرح صنعتی و ایده می‌توان از واردات و تولید محصولاتی که تقلیدی از طرح ثبت شده هستند جلوگیری به عمل آورد. انجام صحیح مراحل ثبت طرح صنعتی و ایده هم فعالیت صادقانه تجاری و رقابت عادلانه را تشویق می کند و هم به شرکت‌ها این فرصت را می‌دهد که میزان موفقیت محصولاتشان در بازار را تا حد بسیار زیادی بالا ببرند و با اطمینان از انحصاری بودن طرح و ایده خود نسبت به تولید و عرضه آن اقدام کنند.
طرح های صنعتی قابل ثبت کدامند؟
طرح های صنعتی طیف وسیعی از محصولات صنعتی، پوشاک و صنایع دستی، ابزارهای فنی و پزشکی، ساعت و جواهرات و سایر اقلام لوکس را شامل می‌شود. طرح صنعتی زمانی قابل ثبت است که جدید و اصیل باشد و شبیه اشکال موجود در طبیعت نباشد. چون در این صورت دیگر واجد ابتکار نخواهد بود.
هر چه موفقیت و عرضه یک طرح بیشتر باشد ارزش آن برای شرکت بیشتر خواهد بود.
- مالک طرح صنعتی ثبت شده می تواند با واگذاری اجازه بهره برداری از یک طرح به دیگری، برای مدت مشخص از امتیازات لازم بهره مند گردد.
انجام صحیح مراحل ثبت طرح صنعتی و ایده به شرکت ها این فرصت را می دهد که میزان موفقیت محصولاتشان را در بازار ارزیابی نموده و با اطمینان از بازگشت سرمایه و انحصاری بودن آن نسبت به تولید و عرصه آن اقدام نماید.
- پس از هر تغییری در شکل ظاهر یا نوع بسته بندی که باعث زیبا و جذاب شدن محصول تولیدی شما می گردد، باید قبل از افشای آن ثبت شود تا مورد سوء استفاده رقبا قرار نگیرد.
- با ثبت طرح صنعتی و ایده می توانید به راحتی از واردات یک محصول که تقلیدی از طرح تولیدی ثبت شده شما است جلوگیری نماید.
چرا باید طرح صنعتی خود را ثبت کنیم؟
حمایت از طرحهای صنعتی باید بخش جدایی‌ناپذیر استراتژی هر کسب‌وکار باشد. دلایل اصلی حمایت از طرح صنعتی عبارت‌اند از:
افرایش بازده‌ی سرمایه‌گذاری: حمایت از طرح صنعتی موجب افزایش بازده‌ی سرمایه‌گذاری در زمینه‌ی هزینه‌های تولید و بازاریابی خواهد شد؛ چراکه با افزایش جذابیت و نوآوری در ظاهر محصولات، فروش نیز بیشتر خواهد شد
حقوق انحصاری: ثبت طرح صنعتی موجب ایجاد حقوق انحصاری برای دارنده به‌مدت پنج تا پانزده سال خواهد شد؛ بنابراین، دیگران اجازه‌ی بهره‌برداری تجاری یا کپی‌کردن طرح صنعتی را نخواهند داشت
فرصت فروش و اعطای مجوز بهره برداری : ازآنجاکه حقوق انحصاری بهره‌برداری مادی متعلق به دارنده‌ی طرح است؛ بنابراین، می‌تواند طرحش را بفروشد یا مجوز بهره‌برداری از آن را به شخص دیگر انتقال دهد افزون براین، اگر طرح صنعتی خود را ثبت نکنید، ممکن است رقبایتان پیش‌دستی و آن را ثبت کنند. در‌این‌صورت،نه‌تنها نمی‌توانید از آن استفاده کنید؛ بلکه تمامی مزایای مذکور به رقیبتان تعلق خواهد گرفت.
مراحل ثبت طرح صنعتی
مراحل ثبت اظهارنامه
برای ثبت اظهارنامه طرح صنعتی وفق مواد مندرج در آئین نامه اجرایی قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری مصوب سال ۱۳۸۳ :
الف- ثبت طرح صنعتی مستلزم تسلیم اظهارنامه به مرجع ثبت است پس بنابراین متقاضیان ثبت طرح صنعتی ابتدا بایستی فرم مخصوص مربوطه را تکمیل و سپس ارسال نمایند.
ب- اظهارنامه ثبت طرح صنعتی باید در فرم مخصوص (نسخه الکترونیکی اظهارنامه) و به زبان فارسی تنظیم شده و پس از ذکر تاریخ ، توسط متقاضی یا نماینده قانونی وی امضاء شود.
تبصره – در صورتی که اسناد ضمیمه اظهارنامه و سایر اسناد مربوط، به زبان دیگری غیر از فارسی باشد،
باید با ارائه اصل مدارک مورد نیاز همراه با ترجمه عادی کامل آن‌ها الزامی است، مع‌ذلک اگر ترجمه کامل این مدارک برای متقاضی میسر نباشد می‌تواند خلاصه آن‌ها را به فارسی ضمیمه نماید.
مرجع ثبت در صورت لزوم می‌تواند در جریان بررسی اظهارنامه، ترجمه رسمی مدارک مذکور را مطالبه کند.
چنانچه اصطلاحات فناوری و علمی به کار رفته در اسناد مذکور، معادل فارسی نداشته باشند، ذکر همان اصطلاحات کفایت میکند.
ج- مدارک زیر باید ضمیمه اظهارنامه شوند:
- مدارک مثبت هویت متقاضی یا درخواست کننده و طراح؛
(شامل کپی شناسنامه و کارت ملی برابر اصل شده برای اشخاص حقیقی و آگهی تاسیس و آخرین تغییرات جهت اشخاص حقوقی به صورت خوانا)
- مدارک نمایندگی، در صورتی که تقاضا توسط نماینده قانونی به عمل آید؛
- اگر طرح صنعتی دو بعدی باشد، پنج نمونه از شکل یا تصویر گرافیکی یا پنج نمونه از طرح ترسیم شده به عنوان نمونه؛
- اگر طرح صنعتی سه بعدی باشد، پنج نمونه از شکل یا تصویر گرافیکی یا پنج نمونه از طرح ترسیم شده از تمامی جوانب طرح؛
- در طرح صنعتی سه بعدی، مرجع ثبت می‌تواند ماکتی از آن را به همراه اظهارنامه درخواست نماید.
