بر اساس قانون مدنی ، وصیت زاید بر ثلث ، غیر نافذ است ؛ یعنی ورثه متوفی ، می توانند مقدار وصیتی که بیشتر از یک سوم ترکه است را قبول کرده و به آن عمل کنند ، یا آن را نپذیرفته و رد کنند ؛ اما در هر حال ، عمل کردن به وصیت تا یک سوم ، واجب و الزامی است . لذا از جمله آثار وصیت مازاد بر یک سوم ، آن است که وصیت ، غیر نافذ بوده و هر کدام از ورثه که بخواهند به آن عمل کنند ، صرفا از سهم الارث خودشان ، کسر می شود .
وصیت بیش از ثلث ترکه
حتما شما هم تا به حال شنیده اید که بسیاری از مردم این سوال را مطرح می کنند که آیا می شود همه اموالم را برای فرزندم وصیت کنم؟ آیا می شود وصیت کنم که فرزندم از ارث محروم باشد؟ و سوالاتی از این قبیل که پاسخ به آن‌ها منوط به این است تا ببینیم به لحاظ حقوقی، چه میزان از اموال را می شود وصیت کرد؟
در این نوشتار قصد داریم ضمن پاسخگویی به این سوالات مشخص کنیم که وصیت بیش از ثلث اموال چیست و چگونه قابل اجرا می باشد.
وصیت در دین اسلام یک عمل مستحب است که مورد تأکید فراوان قرار گرفته است.
حتی روایاتی هم در توصیه این عمل وجود داشته از جمله اینکه در روایتی از امام علی(ع) نقل شده است که فرمود: خداوند ثلث اموال شما را در پایان عمرتان مایه زیادت اعمال شما به شما عطا کرده یا روایت دیگری از رسول خدا (ص) که می فرماید:
شایسته فرد مسلمان نیست که دو شب را به روز آورد و صاحب مالی باشد و بخواهد به آن وصیت کند، مگر اینکه وصیت او به طور مکتوب زیر سرش باشد.
بنابراین وصیت از جمله اعمال حقوقی است که به دلیل اهمیت آن در زندگی اجتماعی اشخاص در فقه و حقوق مدنی نیز از جایگاه خاصی برخوردار است. و همواره مورد تأکید فراوان قرار گرفته است. اما علی رغم این تأکید ها برای وصیت محدودیت‌ها و قیودی نیز در نظر گرفته شده است.
وصیت چیست؟
وصیت آن است که انسان سفارش کند بعد از مرگش برای او کاری انجام دهند،یا بگوید بعد از مرگش چیزی از اموال او برای کسی باشد.
بر همین مبناست که در حقوق ما وصیت را به دو دسته تملیکی و عهدی تقسیم می‌کنند .
وصیت تملیکی
وصیت تملیکی آن است که کسی وصیت کند چیزی از اموالش ،یا حقوق شرعی وی برای کسی باشد.
به کسی که وصیت می‌کند موصی و به کسی که به نفع او وصیت شده موصی له و آن چیزی که نسبت به آن وصیت شده موصی به گفته می‌شود .
مثل اینکه کسی، وصیت کند پس از مرگم پنج میلیون تومان از اموالم را به پسرعمویم بدهید.
وصیت عهدی
وصیت عهدی وصیتی است که شخص در آن می خواهد، کارهایی برایش انجام شود. مثل امور کفن و دفن یا به جا آوردن حج، یا نماز و روزه برای او.
در این نوع وصیت تملیک زمانی به وجود می‌آید که شخصی که وصیت برای او شده است یا شخصی که باید آن فعل را انجام دهد، وصیت را قبول کند.
در وصیت عهدی موصی، موصی به و وصی داریم یعنی در این وصیت موصی له وجود ندارد و به جای آن از اصطلاح وصی استفاده می شود.
