آدم ربایی به معنای سلب آزادی تن است؛ آزادی تن چنین تعریف شده است: «آزادی بدنی هر فرد به طوریکه بتواند از هر نقطهکشور به نقطه دیگر آن، مسافرت نموده یا نقل مکان دهد یا از کشور خود خارج شده و به آن مراجعت نماید و از توقیف بدون جهت محفوظ و مصون باشد.
نتیجه این آزادی، لغو بردگی و شبه بردگی، لغو بیگاری، منع توقیف و حبس بدون مجوز اشخاص است.»(جعفری لنگرودی، ۱۳۶۸: ذیل واژه آزادی) بنابراین، آدم ربایی یعنی با جابه جایی شخص از محلی به محل دیگر بدون رضایت او با انگیزه های نامشروع مانند اخاذی یا تجاوز،
مجازات جرم آدم ربایی:
مجازات آدم ربایی با توجه به صورت های مختلف آن فرق می کند:
۱- آدم ربایی:ماده ۶۲۱ قانون مجازات اسلامی، حبس از ۵ سال تا ۱۵ سال را برای مجرمان جرم آدم ربایی در نظر گرفته است.
۲- نوزاد ربایی:ماده ۶۳۱ نیز به جرم نوزاد ربایی پرداخته است و مجازات ۶ ماه تا ۳ سال حبس را برای آن تعیین نموده است.اگر طفل ربوده شده پیشتر مرده باشد، مجرم محکوم به پرداخت ۱۰۰۰۰۰ تا ۵۰۰۰۰۰ ريال جزای نقدی خواهد بود.
۳- مجازات شریک جرم آدم ربایی:که به هر صورت مثلا تهیه شرایط و وسایل مورد نیاز به کمک مجرم آمده باشد، طبق ماده ۷۲۶ قانون مجازات اسلامی،به حداقل جزای در نظر گرفته شده برای اصل جرم، که ۵ سال برای آدم ربایی و ۶ ماه برای نوزاد ربایی است محکوم می شود.
۴- تشدید مجازات:حداکثر مجازات فوق، زمانی برای مجرم صادر می شود که فرد ربوده شده کمتر از ۱۵ سال سن داشته باشد، در اثر ربودهشدن متحمل آسیب های جسمی یا شرافتی شده باشد، یا ربودن توسط وسیله نقلیه انجام شده باشد.
۵- شروع به آدم ربایی:اگر فرد اقدام به آدم ربایی نماید اما به هر دلیلی موفق نشود جرم را به سرانجام برساند، طبق ماده ۴۱، تبصره ۶۲۱ قانون مجازات اسلامی، مجازات ۳ الی ۵ سال حبس برای وی در نظر گرفته می شود.
۶- مخفی کردن اموات:بر اساس ماده ۶۳۵ کتاب تعزیرات قانون مجازات اسلامی. بر اساس این ماده، هرکس بدون رعایت نظامات مربوط به دفن اموات،جنازه‌ای را دفن کند یا سبب دفن آن شود یا آن را مخفی کند، به جزای نقدی از یکصد هزار تا یک میلیون ریال محکوم خواهد شد.
تقسیم ماترک در قانون ایران
۷- مخفی کردن مجرم:یکی از صورت های خاص ادم ربایی است. تبصره ۲ ماده ۲۴ قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح مصوب سال ۱۳۸۲ در این خصوصمی‌گوید: «معاونت در امر جاسوسي و يا مخفي کردن و پناه دادن به جاسوس جرم محسوب و مرتكب به تبع مجرمان اصلي نظاميدر دادگاه‌هاي نظامي محاكمه و در مواردي كه مجازات جاسوس مجازات محارب و يا اعدام است به حبس از سه سال تا پانزده سال محكوم مي‌شود.»
۸- ربودن اتباع ایرانی:قانون تشدید مقابله با اقدامات تروریستی دولت آمریکا مصوب ۱۰ آبان سال ۱۳۶۸٫ طبق این ماده واحده: «به منظور مقابله به مثل دربرابر اقدامات دولت آمریکا رئیس جمهور موظف است جهت دستگیری و مجازات آمریکایی ها و عوامل مستقیم و غیر مستقیم آنها که درمحاکم قضایی ایران محکوم شده‌اند اقدامات لازم را به عمل آورند.»
به یاد داشته باشید که اگر می خواهید در پرونده های کیفری سریع تر به نتیجه
دلخواهتان برسید، بهتر است از وکلای کیفری خبره استفاده کنید.
ارکان و عناصر جرم آدم ربايي:
برای اینکه جرمی رخ بدهد باید سه عنصر وجود داشته باشد: عنصر قانونی یعنی در قانون آن عمل جرم شناخته شده باشد و برایش مجازات درنظر گرفته شده باشد.
عنصر مادی یعنی فردی به نام مجرم آن عملی را که در قانون جرم محسوب می شود، در دنیای واقعی انجام بدهد. عنصر معنوی یعنی مرتکب باید انگیزه و قصد انجام جرم را داشته باشد و از روی غفلت، نااگاهی یا غیرعمد نباشد.در زیر این عناصر را در مورد جرم آدم ربایی بررسی می کنیم:
الف) عنصر مادي:
۱- اگر انسان زنده كه حداقل ۱۵ سال داشته باشد، دزدیده شود، آدم ربایی رخ می دهد و در غير اين صورت ممكن است مشمول سایر صورت های آدم ربایی مثل آدم ربايي مشدد و يا دزديدن طفل تازه متولد شده يا مخفي كردن اموات قرار گيرد.
۲- عملی که آدم ربا باید انجام دهد این است که جسم فرد را از محلي به محل ديگر با زور و تهديد و حيله منتقل کند به طوري كه آن شخص اراده‌اي از خود نداشته باشد. بنابراین، چنانچه فرد با رضایت و بدون زور و تهدید برود، آدم ربایی رخ نمی دهد.
۳- آدم ربا می تواند هرکسی باشد که یا خودش بی واسطه یا به صورت معاون و شریک در آدم ربایی اقدام به این جرم کرده است.مجازات هریک نیز قبلا بیان شد.
۴- در ماده ۶۲۱ ق. م. ۱٫ از نتيجه حرفي به ميان نيامده ولي آدم ربايي از جرايم مقيد مي‌باشد یعنی باید نتیجه ی آن که سلب آزادي از فرد ربوده شده مي‌باشد، حتما رخ بدهد و الا جرم آدم ربایی اتفاق نمی افتد.
ب) عنصر معنوي:
۱- مرتكب علاوه بر علم به موضوع جرم و وصف آن يعني انسان زنده بايد در انجام عمل عامل هم باشد. پس ربودن انسان زنده كه در حال خواب يا بيهوشي است مشمول اين حكم مي‌باشد.
۲- انگيزه مرتكب: علي الاصول مقنن انگيزه را به عنوان يكي از اجزاء تشكيل دهنده عنصر رواني جرايم بشمار نمي‌آورد، با اين وجود انگيزه يكي از اجزاء عنصر معنوي جرم آدم ربايي به شمار مي‌آيد؛ به عبارت دیگر، فرد آدم ربا بايد عمد در ربودن فرد داشته باشد یعنی باید هم ربودن كسي را داشته باشد و هم قصد سلب آزادي او را.
ج) عنصر قانونی:
عنصر قانونی جرم ماده ۶۲۱ قانون مجازات اسلامي مي‌باشد؛ یعنی در این ماده به صراحت آدم‌ربایی جرم محسوب و برایش مجازات در نظر گرفته شده است.
فرآیند رسیدگی:
آدم ربایی از جمله جرائم کیفری است. فرآیند رسیدگی به جرایم کیفری از مراحل طولانی و هزینه بری برخوردار است. هر شکایت کیفری که مطرح می شود ابتدا باید مرحله تحقیقات مقدماتی را نزد بازپرس بگذراند. پس از بررسی مدارک اولیه توسط بازپرس که در این راه ممکن است از آگاهی یا کلانتری – بسته به اهمیت موضوع- کمک گرفته شود، ممکن است قرار بازداشت موقت تا صدور حکم برای متهم به آدم ربایی صادر شود.
سپس، پرونده به دادسرا ارسال می شود. رسیدگی و برگزاری جلسه برای شنیدن اظهارات و دفاعیات طرفین و استفاده از شهادت شهود توسط دادستان انجام می شود. مرحله آخر نیز دادگاه می باشد. جرم آدم ربایی در صورت طرح در دادگاه، طرفین دعوا هر دو باید اقدام به اخذ وکیل نمایند. برای پرونده های کیفری، اخذ وکیل الزامی است که در صورتی که متهم تمکن مالی نداشته باشد، دادگاه برای او وکیل تسخیری استخدام می کند.
