سنوات یا مزایای پایان کار یکی از تدابیر حمایتی قانون گذار برای کارگران در زمان قطع همکاری با کارفرما می باشد. هر کارگری که در مکانی به کار مشغول می شود به نسبت زمانی که در کارگاه مربوطه به کار اشتغال دارد در پایان سال معادل یک ماه آخرین حقوق وی به او حق سنوات پرداخت می گردد و چنانچه کمتر از یک سال به کار در کارگاه مربوطه اشتغال داشته باشد بازهم به نسبت میزان کارکرد وی به کارگر سنوات تعلق می گیرد.
کارگر به نسبت، آخرین حقوق خویش در پایان سال یا زمان قطع همکاری بایستی سنوات دریافت نماید.
قانون گذار در ماده ۲۴ قانون کار در باب سنوات چنین آورده است:
” در صورت خاتمه قرارداد کار ، کار معین یا مدت موقت ، کارفرما مکلف است به کارگری که مطابق قرارداد ، یک سال یا بیشتر ، به کار اشتغال داشته است برای هر سال سابقه ، اعم از متوالی یا متناوب بر اساس آخرین حقوق مبلغی معادل یک ماه حقوق به عنوان مزایای پایان کار به وی پرداخت نماید. “
نکته مهم : سنوات روز شمار است و هر کارگری که در هر مکانی به کار اشتغال دارد در صورت قطع همکاری مستحق حق سنوات می باشد.
محاسبه سنوات چگونه است؟
جهت محاسبه سنوات لازم است که ابتدا حقوق پایه کارگر مشخص گردد. حقوق پایه در تعداد روزهای کارکرد کارگرضرب می گردد و مبلغ به دست آمده سنوات کارگر می باشد.
سنوات = ۳۶۵روز کاری *حقوق پایه کاری
حق سنوات و پایه سنوات چه تفاوتی دارند؟
حق سنوات: حق سنوات به معنای مزایای پایان کار می باشد که پس از خاتمه قرارداد کار و یا استعفا و قطع همکاری کارگر با کارفرما به وی تعلق می گیرد.
پایه سنوات: پایه سنوات مبلغی است که جهت جبران کمبود های حقوق کارگران به حقوق آنان اضافه می گردد و جنبه تشویقی برای کارگران دارد و مربوط به کارگاه هایی است که طرح طبقه بندی مشاغل در آن ها وجود دارد. در گذشته پایه سنوات تنها به مشاغل رسمی تعلق می گرفت اما در حال حاضر پایه سنوات به کلیه کارگران رسمی و غیر رسمی نیز تعلق می گیرد.
میزان پایه سنوات همه ساله توسط وزارت کار مشخص می گردد و مبلغ مشخصی دارد.
پایه سنوات به کارگرانی تعلق می گیرد که سابقه کار در آن کارگاه را دارا می باشند و بیشتر جنبه انگیزشی برای کارگران نیز دارد.
پایه سنوات هر ماه و یا در پایان سال به حساب کارگران واریز می گردد.
نحوه محاسبه پایه سنوات
محاسبه پایه سنوات دارای فرمول خاص خود می باشد که بدین صورت است که در ذیل آمده است:
حقوق پایه ماهانه در سال دوم = حقوق اعلام شده سال جاری +( پایه سنوات * تعداد روزهای کاری ماه )
در چه مواردی کارگر مستحق دریافت سنوات می گردد؟
چنانچه رابطه کارگر و کارفرمایی بین کارگر و کارفرما قطع گردد، کارگر مستحق دریافت سنوات می گردد.
قانون گذار در ماده ۲۱ قانون کار مصادیقی را احصا نموده است که در صورت بروز آنها رابطه کارگر و کارفرمایی قطع می گردد و کارگر مستحق دریافت سنوات می گردد.
این موارد عبارتند از:
- اخراج غیر موجه کارگر
چنانچه کارفرما بدون جهت قانونی کارگر را اخراج نماید موظف است که در صورت درخواست کارگر او را به کار بازگرداند و چنانچه چنین نکند قانون وی را ملزم نموده است که سنوات کارگر را یک و نیم برابر حقوق وی محاسبه و به وی پرداخت نماید.
-
از کار افتادگی کلی کارگر
چنانچه کارگر به دلایلی دیگر قادر به کار کردن نباشد، از کار افتاده تلقی می گردد و مسلما چنین فردی دیگر قادر نخواهد بود به کار خویش ادامه دهد . در این صورت چنانچه از کار افتادگی کامل کارگر احراز گردد وی می تواند سنوات مدت کارکرد خویش را دریافت نماید و از کار کناره گیری نماید.
- بازنشستگی کارگر
بازنشسته به کارگری گفته می شود که زمان مقرر شده در قانون کار، به کار اشتغال داشته است. چنین کارگری که سالهای مدیدی را مشغول به کار بوده است در زمان بازنشستگی به میزان سالهای خدمتش مستحق دریافت حق سنوات می گردد.
- خاتمه قرارداد کار در قرارداد های معین
در صورتیکه قرارداد بین کارگر و کارفرما دارای زمان معین باشد. پس از اتمام زمان مقرر، رابطه کارگر و کارفرمایی خاتمه می یابد و با خاتمه قرارداد فی مابین، کارفرما باید به میزان کارکرد کارگر به وی حق سنوات پرداخت نماید.
-
استعفای کارگر
استعفا یکی از موارد قطع همکاری کارگر با کارفرما با میل و اراده کارگر می باشد. این امر ممکن است دلایل متعددی داشته باشد اما آنچه مبرهن است این است که حتی در صورتی که کارگر خود قصد قطع همکاری با کارفرما را داشته باشد بازهم مستحق دریافت حق سنوات مدتی که به کار اشتغال داشته است می باشد.
-
فوت کارگر بیمه شده
چنانچه کارگری که حق بیمه پرداخت می نموده است فوت نماید پس از فوت نیز همچنان حق سنوات وی به ورثه وی پرداخت می گردد.
-
فسخ قرارداد کار مطابق قراردد فی مابین کارگر و کارفرما
در صورتی که به هر دلیلی چه از جانب کارگر و چه از جانب کارفرما قرارداد کار فسخ گردد، در این صورت نیز کارگر مستحق دریافت حق سنوات خویش می باشد.
سوال: آیا کارفرما با توافق کارگر می تواند حق سنوات را به وی پرداخت نماید؟
پاسخ به این سوال منفی است. چراکه در قانون کار حق سنوات به وضوح پیش بینی شده است و قانون کار نیز از قواعد آمره می باشد و هر توافقی بر خلاف قانون مزبور باطل است. از این رو چنانچه کارفرما با کارگر مبنی برعدم پرداخت حق سنوات توافق کتبی یا شفاهی هم بنماید توافق مزبور باطل و بی اثر است.
سنوات کارگران ساعتی چگونه است؟
کارگران ساعتی به کارگرانی گفته می شوند که در ساعات مشخصی به کار معینی مشغول می باشند و بابت ساعت های خدمت خویش مزد و حقوق دریافت می نمایند.
قانون گذار در ماده ۹آیین نامه نظام های کارمزدی و مزد ساعتی در باب حق سنوات و مزایای پایان کار کارگران ساعتی و کارمزدی چنین آورده است:
“مأخذ محاسبه مزد،حقوق،حق سنوات و خسارات و مزایای پایان کار موضوع مواد ۱۸،۲،۲۷،۲۹،۳۱،۳۲ قانون کار در مورد کارگران کارمزد میانگین مجموع پرداختی در آخرین ۹۰ روز کارکرد کارگر است.”
وکیل اداره کار چگونه می تواند به کارگران در مطالبه حق سنوات کمک نماید ؟
کم نیستند کارگرانی که پس از قطع همکاری بدون دریافت سنوات پایان کار از کار خویش کناره می گیرند و پس از قطع همکاری به هر جهتی ، هیچ گونه مزایای پایان کاری دریافت نمی نمایند و این موضوع ریشه در نا آگاهی بسیاری از کارگران دارد.
متاسفانه بسیاری از کارگران حتی نمی دانند که مزایایی به نام سنوات وجود دارد .
از این رو بهتر است که کارگران پیش از هر اقدامی با حقوق قانونی خویش آشنا باشند. چرا که گاهی کارگرانی چندین سال در کارگاهی فعالیت می نمایند اما در زمان قطع همکاری هیچ مزایای پایان کاری دریافت نمی نمایند که در این مواقع توصیه می گردد مشاوره با وکیل متخصص اداره کار را حتما در اولویت قرار دهند.
