مطابق مقررات قانونی سابق ، مردان می توانستند هر زمان که اراده می کردند و بدون ارائه هرگونه دلیل و مدرکی همسر خود را طلاق بدهند .
اما آشفتگی هایی که به موجب اعمال حق یکجانبه و بدون محدودیت مردان در طلاق دادن همسرشان بوجود می آمد ، سبب گردید تا قوانین خاصی همچون قانون حمایت خانواده شرایطی را برایطلاق از طرف مرد پیش بینی کنند که به معنای ضابطه مندی این حق می باشد . با این مقدمه ، در این مقاله بر آنیم تا با توضیح طلاق از طرف مرد ، به مراحل آن ، یعنی ارجاع به داوری و گواهی عدم امکان سازش بپردازیم .
طلاق از طرف مرد
بر اساس ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی سابق ، مرد می توانست هر وقت که بخواهد زن خود را طلاق دهد . مطابق این ماده که در واقع طلاق از طرف مرد را به صورت کاملا یک طرفه پیش بینی نموده بود ، مرد می توانست بدون ارائه هیچگونه دلیل و مدرکی به دفاتر ثبت طلاق مراجعه کند و با معرفی نمودن دو شاهد عادل و پرداخت کلیه حقوق مالی همسرش ، او را طلاق دهد و زنان نمی توانستند هیچ نقشی در جلوگیری از این طلاق ایفا نمایند .
اما این امر موجب سوء استفاده بعضی از مردان از این حق می شد . بعلاوه اینکه در این شرایط بسیاری از طلاق ها از روی عصبانیت انجام می گرفت و پس از مدتی منجر به رجوع از طلاق می شد و این شرایط منجر به بی نظمی هایی در دفاتر طلاق و نظم حقوقی کشور می شد .
به دلیل اینکه ضابطه مندی این طلاق و فرایند طولانی آن سبب می گردید که تا حد زیادی جلوی تصمیمات عجولانه گرفته شود ، ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی به این شرح اصلاح شد : ” مرد می تواند با رعایت شرایط مقرر در این قانون ، با مراجعه به دادگاه تقاضای طلاق همسرش را بنماید “ و بدنبال آن ، قانون حمایت خانواده مراحل طلاق از طرف مردان را پیش بینی نمود که اکنون مردان برای طلاق دادن همسر خود ناگزیر از انجام آنها هستند .
ارجاع به داوری برای بررسی طلاق از طرف مرد
در حال حاضر ، بر اساس قانون حمایت خانواده ، اگر مرد بخواهد همسر خود را طلاق بدهد ، باید به دادگاه مراجعه کند . نخستین مرحله ای که در این نوع از طلاق مد نظر دادگاه قرار می گیرد ، ارجاع به داوری در طلاق است . مطابق قانون ، پس از صدور قرار ارجاع به داوری ، هر یک از زوجین مکلفند ظرف مدت یک هفته به ترتیب زیر عمل کنند :
یک نفر از نزدیکان خود را که متأهل بوده و حداقل سی سال سن داشته باشد و به مسائل شرعی ، خانوادگی و اجتماعی آگاه باشد ، به عنوان داور به دادگاه معرفی کند .
در صورتی که فرد واجد شرایط در میان خویشاوندان طرف مقابل یافت نشود یا به آنها دسترسی نداشته باشند و یا در صورتی که این افراد از پذیرش داوری خودداری کنند ، هریک از زوجین می توانند داور خود را از میان سایر افرادی که دارای صلاحیت باشند انتخاب و معرفی نمایند .
در صورتی هم که زوجین داور انتخاب نکنند ، دادگاه می تواند به انتخاب داور برای هریک از طرفین اقدام نماید .
گواهی عدم امکان سازش
بعد از ارجاع به داوری و صدور حکم داوری ، طرفین باید حکم داوری را به دادگاه ارائه کنند ؛ ارجاع به داوری در عمل بیشتر جنبه تشریفاتی دارد و دادگاه خود به بررسی مجدد موضوع خواهد پرداخت و در صورتی که آشتی و سازش را ناممکن دانست ، اقدام به صدور گواهی عدم امکان سازش می نماید .
دفتر ازدواج و طلاق نیز تنها پس از دریافت گواهی عدم سازش است که اقدام به اجرای صیغه طلاق و ثبت آن خواهد نمود . نکته حائز اهمیت در مورد طلاق از طرف مرد این است که در این صورت مرد موظف است کلیه حقوق مالی زن را بپردازد . پرداخت حقوق مالی زن در طلاق از طرف مرد شامل مواردی همچون تنصیف اموال و دارایی زوج ، اجرت المثل ایام زوجیت ، نحله ، نفقه زن ، مهریه و سایر مسائل همچون حضانت فرزندان می باشد .
نکته مهم این است که مطابق قانون حمایت خانواده ، مدت اعتبار گواهی عدم امکان سازش برای ارائه به دفاتر ثبت ازدواج و طلاق سه ماه از تاریخ ابلاغ رأی قطعی می باشد . در صورتی که گواهی عدم امکان سازش در این مهلت به دفتر ثبت ازدواج و طلاق ارائه نشود و یا کسی که این گواهی را به دفتر ثبت ازدواج و طلاق ارائه کرده است ، ظرف مهلت سه ماه از تاریخ ارائه آن ، در دفترخانه حاضر نشود و یا مدارک مورد نیاز را ارائه نکند ، گواهی عدم امکان سازش دیگر معتبر نیست .
