دعاوی و اختلافات خانواده
در سیستم حقوقی ایران مانند بسیاری از کشورها به دعاوی و اختلافات خانوادگی بطور تخصصی در دادگاهی تحت عنوان دادگاه خانواده رسیدگی میشود.در دادگاه خانواده قاعدتاً باید قضاتی که آموزش لازم برای رسیدگی به دعاوی و اختلافات خانوادگی را دیده و از نظر فردی هم شرایط لازم را داشته باشند تصدی امر قضا را بر عهده بگیرند.همچنین در دادگاه خانواده یک مشاور زن در معیت هر قاضی (که قاضی ضرورتاً باید مرد باشد)، وجود دارد.
۱) انحلال نکاح و عقد ازدواج
منظور از انحلال عقد نکاح یا عقد ازدواج به عنوان یکی از مهم ترین دعاوی خانوادگی، همان پایان دادن عقد ازدواج است که به طرق مختلف ممکن است رخ دهد:
الف – طلاق به درخواست مرد :
مطابق ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی و مقررات شریعت اسلام مرد بدون نیاز به دلیل هر وقت بخواهد می تواند همسر خود را طلاق دهد که البته قبل از اقدام به جریان صیغه طلاق باید به دادگاه خانواده مراجعه نموده و به وسیله دادخواست طلاق تشریفات لازم را در خصوص صدور حکم و اجازه طلاق انجام دهد.
ب – طلاق به درخواست زوجه :
هرچند که مطابق قانون اصولاً و ابتدائاً زن حق طلاق ندارد اما دلایل زیادی وجود دارد که زن و زوجه هم می تواند از دادگاه خانواده تقاضای طلاق نماید.جهت اطلاع از راه ها و دلایل طلاق برای زن (زوجه) مقاله ای با این عنوان را در همین سایت مطالعه نمایید.
ج – طلاق توافقی :
در این نوع طلاق زن و شوهر در خصوص کلیه حقوق و تکالیف ناشی از زندگی مشترک توافق نموده و به اتفاق و با توافق یا مستقیم به دادگاه خانواده مراجعه می نماید و یا اینکه در صورت عدم امکان و عدم تمایل به مراجعه شخصی به دادگاه خانواده، برای طلاق توافقی به دو وکیل متخصص دعاوی خانواده و طلاق توافقی وکالت می دهد. لازم به ذکر است مطابق شرایط جدید،طلاق توافقی، با تشریفات و پیچیدگیهای خاصی قابل انجام است.
د – فوت هر یک از زوجین :
این نیز خود یکی از راه های انحلال قهری عقد نکاح است.به عبارت دیگر بعد از فوت زن یا شوهر عقد نکاح در عین حال که پایان می یابد واجد اثرات و ویژگی هایی می شود که در قالب حقوق خانواده قابل بررسی و مطالعه و بعضاً اتخاذ تصمیم از سوی دادگاه خانواده ضرورت پیدا می کند.مثل مقررات راجع به ارث و مهریه و عده و سقوط اذن ازدواج فرزندان و بسیاری موارد دیگر.
ه – فسخ نکاح و ازدواج :
عقد ازدواج ذاتاً یک قرارداد است و طبیعتاً مانند هر قرارداد دیگر فسخ، یکی از راه های انحلال و پایان آن است.منظور از فسخ این است که با اراده یک نفر به دلایل قانونی یکی از زوجین حق داشته باشد که قرارداد را منحل نماید.مثل فسخ به دلیل تخلف از شرایط ضمن عقد و یا فسخ به دلیل وجود خیارات قانونی (منظور از خیارات قانونی اختیاراتی است که قانون گذار به یکی از طرفین برای فسخ معامله داده است).خیارات قانونی یا همان اختیار فسخ معامله در عقد نکاح دقیقا مانند سایر قرادادها نیست و محدودیت هایی دارد. البته خود عقد نکاح هم یک قرارداد کاملا آزاد نیست و تحت شرایط سخت گیرانه ای انجام می شود(اختیارات فسخ معامله در عقد نکاح عبارنتد از خیار عیب، خیار تدلیس و خیار تخلف از شرط ضمن عقد).
و – بطلان عقد نکاح :
اگر عقد نکاح به هر دلیلی مغایر و مخالف با قانون و شریعت واقع شود یک یا هر دو طرف می توانند از دادگاه خانواده تقاضای ابطال یا بطلان عقد نکاح را بنمایند مثل موردی که بعد ار عقد زن یا شوهر پی میبرند که از محارم هم هستند.
ز – بذل مدت :
این طریق انحلال خاص ازدواج موقت است و استثنائاً نیاز به رسیدگی و دخالت دادگاه خانواده ندارد و متقاضی می تواند با مراجعه به دفتر خانه مجری ازدواج موقت و یا حتی خود راساً صیغه آن را جاری و عقد ازدواج موقت یا همان متعه و صیغه را بی اثر کند.
