انواع کلاهبرداری و راهکارهای قانونی 

هر روزه در پیرامون ما به دلایل گوناگون ، اتفاق هایی به وقوع می پیوند که ، هر کدام از این وقایع میتواند شکل گوناگونی داشته باد ، جرائم گونه ای از این اتفاقات می باشد که در پشت پرده داستان بسیار جالبی میتواند داشته باشد ، به دلیل وجود عناصر پیچیده در این نوع جرم ، کاملا میتوان این موضوع را احساس کرد که همیشه باید هوش خلاقانه ای پشت این گونه جرائم باشد، در این متن تلاش کردیم که با استفاده از تجربیات و راهنمایی های وکیل کلاهبرداری در مشهد شما را با انواع کلاهبرداری اشنا کنیم ، تا مبادا شما هم یکی از قربانیان این جرم باشید.

کلاهبرداری به معنای بردن مال شخص دیگر از طریق توسل به وسایل متقلبانه همراه با سوء نیت می باشد و کسی که به این کار اقدام نموده نیز کلاهبردار نامیده می شود.

کلاهبرداری جرمی مقید است

جرم کلاهبرداری از جمله جرایم مقید بوده که شرط تحقق آن حصول نتیجه جرم وبه عبارتی بردن مال دیگری است.توجه داشته باشید که ، بردن مال دیگری نیز مستلزم تحقق دو چیز است :

• ورود ضرر مالی به قربانی
• انتفاع مالی کلاهبردار یا شخص مورد نظر وی

به این موضوع هم باید اشاره کرد که جرم کلاهبرداری از تنوع فراوانی برخوردار می باشد و مصادیق زیادی دارد اما بیشترین جرایم کلاهبرداری در قالب معاملات صورت می گیرد .

عنصر قانونی جرم کلاهبرداری

بر اساس ماده یک قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا و اختلاس و کلاهبرداری (هر کس از راه حیله و تقلب مردم را به وجود شرکت‌ها یا تجارتخانه‌ها یا کارخانه‌ها یا موسسات موهوم یا به داشتن اموال و اختیارات واهی ‌فریب دهد یا به امور غیرواقع امیدوار کند یا از حوادث و پیشامدهای غیرواقع بترساند یا اسم یا عنوان مجعول اختیار کند و به یکی از وسایل ‌مذکور یا وسایل تقلبی دیگر، وجوه واموال یا اسناد و حوالجات و قبوض یا مفاصاحساب و امثال آنها تحصیل کرده و از این راه مال دیگری را ببرد، ‌کلاهبردار است و علاوه بر رد مال به صاحبش، به حبس از یک تا هفت سال و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که اخذ کرده است محکوم‌ می‌شود.

‌در صورتی که شخص مرتکب بر خلاف حقیقت عنوان یا سمت ماموریت از طرف سازمان‌ها یا مؤسسات دولتی یا وابسته به دولت یا شرکت‌های دولتی یا‌ شهرداری‌ها یا نهادهای انقلابی و به طور کلی قوای سه‌گانه و همچنین نیروهای مسلح و نهادها و مؤسسات مأمور به خدمت عمومی اتخاذ کرده یا اینکه ‌جرم با استفاده از تبلیغ عامه از طریق وسایل ارتباط جمعی از قبیل رادیو، تلویزیون، روزنامه و مجله یا نطق در مجامع یا انتشار آگهی چاپی یا خطی ‌صورت گرفته باشد یا مرتکب از کارکنان دولت یا مؤسسات و سازمان‌های دولتی یا وابسته به دولت یا شهرداری‌ها یا نهادهای انقلابی یا به طور کلی از ‌قوای سه‌گانه و نیز نیروهای مسلح و مأمورین به خدمت عمومی باشد، علاوه بر رد اصل مال به صاحبش، از دو سال تا ده سال و انفصال ابد از خدمات ‌دولتی و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که اخذ کرده است، محکوم می‌شود.

‌تبصره یک: در کلیه موارد مذکور در این ماده، در صورت وجود جهات و کیفیات مخففه دادگاه می‌تواند با اعمال ضوابط مربوط به تخفیف، مجازات ‌مرتکب را فقط تا حداقل مجازات مقرر در این ماده (‌حبس) و انفصال ابد از خدمات دولتی تقلیل دهد اما نمی‌تواند به تعلیق اجرای کیفر حکم دهد. ‌

تبصره دو: مجازات شروع به کلاهبرداری حسب مورد حداقل مجازات مقرر در همان مورد خواهد بود و در صورتی که نفس عمل انجام شده نیز‌ جرم باشد، شروع‌کننده به مجازات آن جرم نیز محکوم می‌شود. ‌مستخدمان دولتی علاوه بر مجازات مذکور چنانچه در مرتبه مدیرکل یا بالاتر یا همطراز آنها باشند، به انفصال دائم از خدمات دولتی و در صورتی که در‌ مراتب پایین‌تر باشند به شش ماه تا سه سال انفصال موقت از خدمات دولتی محکوم خواهند شد.

عنصر مادی جرم کلاهبرداری

الف) رفتار مرتکب که باید به صورت فعل مثبت باشد: رفتار مجرمانه در جرم کلاهبرداری به صورت‏ فعل مثبت است، بنابراین ترک فعل حتی اگر با‏ سوءنیت نیز همراه باشد، عنصر مادی جرم کلاهبرداری‏ به حساب نمی آید .
به عنوان مثال، شخصی با کمک وسایل متقلبانه‌‌ای، خود را وکیل یا شخصی متنفذ و… معرفی می‌کند و موجب فریب زیان دیده‏ شده و مبلغی از او دریافت می‌کند در صورتی که به هیچ وجه،‏ چنین شخصیتی نداشته و مرتکب‏ کلاهبرداری شده و با فریب پولی به دست آورده است.

ب) اوضاع و احوال و شرایط ضروری برای تحقق‏ جرم کلاهبرداری

سه شرط در این حالت حایز اهمیت است که عبارتند از:

• ۱) تقلبی بودن وسایلی که کلاهبردار از آنها به منظور فریب‏ فرد مورد نظر استفاده می‌کند.
• ۲) فریب خوردن قربانی با این شرط که وی از متقلبانه بودن وسایل اطلاع نداشته باشد و اگر مطلع بوده ، جرم کلاهبرداری محقق نمیگردد.
• ۳) مال برده ‌شده متعلق به غیر باشد.

در جرم کلاهبرداری، متقلبانه محسوب شدن‏ وسایلی که مجرم از آنها برای بردن مال غیر بهره می‏برد، از اهمیت زیادی برخوردار است.
همچنین وقوع این جرم متضمن‏ برخی صحنه ‏سازی‏ها و مانورهای متقلبانه می باشد، باید به این نکته توجه کرد که اثبات توسل متهم به وسایل و صحنه ‏سازی‏های متقلبانه‏ بر عهده دادستان است، وجود رابطه مستقیم بین توسل به وسایل‏ متقلبانه با اغفال قربانی و بردن مال او شرط لازم تحقق‏ جرم کلاهبرداری محسوب می‏شود قطعا این موضوع که‏، توسل به وسایل متقلبانه باید مقدم بر تحصیل مال باشد و برای‏ تحصیل مال صورت گیرد.

عنصر معنوی یا روانی جرم کلاهبرداری

عنصر سوم مورد نیاز برای تشکیل جرم کلاهبرداری، عنصر روانی است. از عنصر روانی، تحت عنوان (سوء نیت) نیز یاد می‌شود ،سوء نیت بر دو نوع سوء نیت‌ عام و سوء نیت خاص تقسیم می‌شود.

سوء نیت عام در جرم کلاهبرداری به دین معنی می باشد که مرتکب قصد کلاهبرداری را داشته باشد و در توسل به وسایل متقلبانه، به طور عمد دست به عمل مورد نظر برای جرم کلاهبرداری زده است ، عامد باشد .

سوء نیت خاص هم به معنای داشتن قصد بردن مال غیر از طرف فرد مورد نظر باشد .

مصادیق قانونی توسل به وسایل متقلبانه در جرم کلاهبرداری

ماده یک قانون تشدید مجازات‏ مرتکبین ارتشا، اختلاس و جرم کلاهبرداری به ذکر نمونه‏ ها و مصادیقی از وسایل متقلبانه پرداخته است بنابراین از باب تمثیل‏ بیان شده است و نباید حصری تلقی شود. این نمونه‏ ها عبارتند از:

• فریب دادن مردم به وجود شرکتها، تجارتخانه ها، کارخانه ها و موسسات واهی و غیر واقعی.
• فریب دادن مردم به داشتن اموال و اختیارات واهی.
• ترساندن مردم از حوادث و پیشامدهای غیر واقعی.
• امیدوار کردن مردم به امور غیر واقعی.
• انتخاب نمودن اسم یا عنوان جعلی.

توجه به این نکته بسیار ضروری می باشد که ، قربانی جرم کلاهبرداری باید مال را با رضایت‏ اما در نتیجه فریب خوردن در اختیار مجرم قرار دهد.

نکاتی در مورد شرایط تحقق جرم کلاهبرداری

اول آنکه وسیله کلاهبرداری متقلبانه باشد و در این مورد به عرف مراجعه می کنیم.
دوم آنکه مال برده شده متعلق به دیگری باشد. ( یعنی طرف برای به دست آوردن مال خودش دست به عملیات فریب نزده باشد مثلا موجر یا مرتهن در پی مال خود با ترفندی مال خود را به چنگ آورند.)
در آخر این که قربانی حتما اغفال شده باشد، یعنی مثلا خود را به تغافل نزده باشد. پس اگر شخصی میخواهد سکه طلای تقلبی بخرید و فرد هم به او بفروشد ، در این موضوع جرم کلاهبرداری محقق نشده است.

نکته ای که در مورد وسیله وجود دارد آن است که اثبات متقلبانه بودن وسیله به عهده شاکی و یا دادستانی می باشد که به آن پرداخته شده بود .

واقعیت و یا حقیقت

کلاهبرداری صرفاً به صورت فعل انجام می پذیرد و امکان وقوع آن به صورت ترک فعل وجود ندارد.
به طور مثال اگر از ذکر عیوب کالا ، فروشنده سکوت کند کلاهبرداری محسوب نمی شود.

اگر صرف دروغ گویی و دروغ نویسی محض موجب بردن مال غیر شود خیلی با احتیاط باید گفت که مشمول عنوان کلاهبرداری نیست. به طور مثال اگر فردی بدون سو نیت دعوی زاید بر میزان استحقاقی اقامه نماید نمی توانیم این عمل را مشمول کلاهبرداری بدانیم.

اگر دروغگویی و دروغ نویسی به صورت متقلبانه درآید و منجر به بردن مال دیگری شود کلاهبرداری محسوب می شود.
مثلا اگر کسی خود را معماری معروف، معرفی کند و دختری را گول بزند تا جهیزیه او را ببرد.
اگر کسی که خود را مدیر مجموعه ای معرفی کند و مانور متقلبانه ای ترتیب دهد و مال دیگری را بالا بکشد در جرگه کلاهبرداران قرار می گیرد.

وسیله کلاهبرداری می تواند گاهی ظاهرش هم تقلبی باشد. به عنوان مثال استفاده از سند مجعول و گاهی نیز وسیله از نظر ظاهر درست است و متقلبانه نیست اما به اصطلاح خالی از وجه است مانند اینکه دینی قبلا پرداخت شده ولی مدیون بار دیگر با رسید اصلی آن را مطالبه می کند. ( البته معروف ترین این نوع در کشور ما استفاده از شناسنامه شخص مرده برای دریافت یارانه است.)

نکته: توسل به وسیله متقلبانه باید مقدم بر تحصیل مال و برای تحصیل مال باشد. اگر اول باک بنزین رو پر کنی و بعد پول تقلبی بدی و بری عمل مشمول عنوان کیفری دیگری است. اگر کسی برای آنکه قربانیان او پیگیر نشوند با جعل مدرک خود را دارای فلان سمت نشان دهد نباید این را با کلاهبرداری مشدد اشتباه گرفت.

انواع کلاهبرداری شامل چیست؟

۱ ) ساده: وجود شرکت یا کارخانه موهوم. (حتی اگر شرکت را ثبت کرده باشد ولی عملا واهی باشد.)

داشتن اموال و اختیارات واهی که فرد انها را به خود نسبت می دهد

امید به امور غیر واقع و یا ترس از حوادث غیر واقع، باید توجه کرد که، اگر حادثه واقعی باشد و از طریق آن مالی را ببرد تحت عنوان کلاهبرداری نمی توان پیگیری کرد .

اختیار اسم یا عنوان مجعول

۲ ) مشدد: شخص مرتکب بر خلاف واقع عنوان دولتی اتخاذ کرده باشد. این عنوان بر اساس قانون می تواند هر نوع ارگان دولتی باشد .

استفاده از تبلیغات عمومی و رسانه های عمومی. ، این مورد با گسترش تکنولوژی روز به روز رو به افزایش می باشد ، براس مثال کلاهبرداری به وسیله گروه های تلگرام و یا پیج های اینستا گرام

مرتکب از کارکنان دولت باشد. توجه شود صرف کارمند دولت بودن موجب تشدید است، این مصادیق حصری نبوده و بلکه تمثیلی است.

مصادیق مختلف کلاهبرداری در سطح جامعه

• رمالی و فالگیری
• تصادف مصنوعی بین دو وسیله نقلیه برای گرفتن حق غرامت بیمه
• تظاهر به معلولیت برای دریافت اعانه
• پوشانیدن عیوب آشکار مبیع توسط بایع
• نشان دادن زمین مرغوب تر و فروش زمین دیگری
• سر رایانه هم کلاه می رود
• و….

درقانون جرایم رایانه ای برای کسی که با تغییر، محو، ایجاد یا متوقف کردن داده ها و یا مختل کردن سامانه وجه یا مال یا منفعت یا خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگران به دست آورد علاوه بر رد مال به صاحبش، حبس در نظر گرفته شده است.

رابطه تجارت با کلاهبرداری چگونه است؟

در قانون تجارت نیز در یک مورد عمل مدیران را جرم در نظر گرفته است و کلاهبرداری دانسته است ، ماده ۲۴۹ لایحه اصلاح قانون تجارت می باشد که بیان میکند.
هر کس ( اعم از سهامداران یا مدیران ) برای آنکه مردم تشویق به پذیره نویسی شوند اطلاعات غلط در اطلاعیه ها بدهد به مجازات شروع به کلاهبرداری محکوم خواهد شد، هر گاه اثری بر این اقدام مترتب شده باشد مرتکب در حکم کلاهبردار می باشد .

نکته: در کلاهبرداری ساده مجازات شامل رد مال به صاحبش، حبس ۱ تا ۷ سال و پرداخت جزای نقدی معادل مال اخذ شده است.

درکلاهبرداری مشدد مجازات شامل رد مال به صاحبش، حبس ۲ تا ۱۰ سال و انفصال ابد است. ( به جهت آنکه در این نوع مشدد مرتکب دارای سمت دولتی دارد).

نکاتی که باید در مورد کلاهبرداری اینترنتی بدانید

به عنوان مثال دوست شما ممکن است در بخش دایرکت اینستاگرام برایتان پیغامی بفرستد و بخواهد چیزی را برایش دانلود کنید که قیمت آن بسیار پایین است. وقتی شما لینک فرستاده شده را باز می‌کنید، صفحه پرداخت اینترنتی یکی از بانک‌ها را می‌بینید که در آن از شما اطلاعات کارت بانکی‌تان پرسیده شده است.

طبیعی است که برحسب اعتماد به دوست‌تان که این لینک را برایتان فرستاده، اطلاعات کارت بانکی‌تان را وارد می‌کنید و بعد از دقایقی کوتاه فرد کلاهبردار تمام موجودی حساب شما را خالی می‌کند و پیج دوست مورد نظر هم از دسترس شما خارج می‌شود.

اینجاست که شما ناگهان متوجه می‌شوید در چه گودالی افتاده‌اید. وقتی با دوست مورد نظر تماس می‌گیرید و این پاسخ را از او می‌شنوید که چند ساعتی می‌شود اینستاگرامش از دسترس خارج شده و حتی با وارد کردن آدرس ایمیلش هم نمی‌تواند به حساب کاربری‌اش وارد شود، می‌فهمید که با یک هکر و کلاهبردار حرفه‌ای طرف بوده‌اید که از این طریق توانسته به اطلاعات کارت شما دسترسی پیدا کرده و در طول یک دقیقه حساب شما را خالی کند، بنابراین از درخواست مجازی دوستان‌تان برای پرداخت پول مطمئن شوید.

فروشگاه انلاین جعلی روش جدید کلاهبرداری

کلاهبرداری ازطریق صفحه‌های تقلبی پرداخت‌های اینترنتی یکی از شایع‌ترین کلاهبرداری‌هایی میباشد که در فضای اینترنت رخ می‌دهد.
فروشگاه‌های آنلاین تقلبی با طراحی صفحه‌های تقلبی پرداخت کلاه‌های گشادی سر مشتریان خود می‌گذارند و به محض دست پیدا کردن به اطلاعات کارت‌ها و رمز‌های اینترنتی اقدام به خالی‌کردن حساب مشتری خود می‌کنند.

این روز‌ها خرید آنلاین یکی از جا افتاده ‌ترین و متداول‌ ترین خرید‌ها درسطح دنیاست می باشد که در ایران هم بسیار مورد استفاده قرار میگیرد و همین موضوع دردسر‌هایی را برای علاقه‌مندان به این نوع از خرید ایجاد کرده است، بسیاری از شرکت‌های تولیدی و ارایه محصول با ایجاد وب‌سایت‌هایی که مجوز مراکز قانونی را دارند، اقدام به فروش محصولاتشان به صورت آنلاین می‌کنند، اما کلاهبرداران با شگرد‌هایی توانسته‌اند در داخل این سایت‌ها و وب‌سایت‌ها نفوذ کرده و حتی با ایجاد نوع جعلی آن به کلاهبرداری از مشتریان آنلاین بپردازند.

نکاتی در مورد سرقت آدرس و دامنه‌های تجاری

کلاهبرداران با استفاده از آخرین تکنولوژی‌های روز اقدام به ایجاد وب‌سایت‌های جعلی کرده و طراحی آن را به صورتی انجام می‌دهند که شبیه فروشگاه‌های آنلاین واقعی به نظر بیاید.

آن‌ها از طرح‌های فریبنده، آرم‌های به‌ سرقت‌رفته و شماره‌های تجاری به‌ سرقت ‌رفته و حتی دامنه .com.au برای واقعی نشان دادن وب‌سایت جعلی‌شان استفاده می‌کنند.

حتما می‌دانید که طراحی یک صفحه پرداخت اینترنتی کار دشواری نیست و اغلب این کلاهبرداران هم با استفاده از آدرس‌های جعلی به ساختن چنین صفحاتی می‌پردازند.

در این مرحله شما ممکن است با استفاده از شماره کارتی که پول از حساب شما به آن واریز شده، نام دارنده کارت را پیدا کنید، اما بعید است که دارنده کارت همان کسی باشد که از شما سرقت کرده است، به این دلیل که چنین مواقعی معمولا کلاهبرداران از کارت‌های دزدی یا مفقود شده استفاده می‌کنند، بعد از گرفتن صورتحساب بانکی باید برای شکایت به دادسرای محل سکونت خود مراجعه کنید .

در دادسرا بعد از تنظیم شکواییه و اعلام شکایت و تمبر باطل کردن، شما را به دادیار دادسرا ارجاع می‌دهند.
در این مرحله دادیار بعد از مطالعه پرونده و نوع شکایت، شما را به یکی از شعب کلانتری می‌فرستد. چنین پرونده‌هایی بعد از اعلام شکایت و تأیید دادیار به پلیس فتا ارجاع داده می‌شود، شما با تمام مدارک و نامه دادیار، به پلیس فتا می‌روید .

باید امیدوار باشید، به دلیل این که در سال های اخیر بسیاری از این گونه پرونده ها توسط پلیس فتا به نتیجه رسیده است و مال باخته به نتیجه مطلوب دست پیدا کرده است .