امور حقوق کیفری (حقوق جزا) زیر مجموعه حقوق عمومی می باشد که در آن به جرایم و چگونگی مجازات می‌پردازد. در واقع حقوق کیفری به عکس‌العمل دولت‌ها درمقابل اعمال ضد اجتماعی جهت ایجاد عدالت و پیشگیری و امنیت اشاره دارد. حقوق جزا (کیفری) دارای دو گروه بین المللی و داخلی می‌باشد. از نکاتی که باید به آن توجه کرد الزامی بودن حقوق کیفری است. بدین معنا که افراد نمی‌توانند بر خلاف آن با یکدیگر توافق کنند. بر عکس دعاوی حقوقی که هر دو طرف برای خاتمه میتوانند با هم به توافق برسند.
فردی که دعوای کیفری را مطرح میکند شاکی نام دارد. شاکی بر علیه متشاکی (طرف مقابل) متنی را به اسم شکوائیه به دادگاه و خطاب به دادستان ارائه میدهد. در شکوائیه توضیحات واقعه و اتفاقات نگارش شده است. نگارش شکوائیه کیفری صورت خاصی ندارد و میتواند در یک برگه ساده انجام گیرد. ولی بهتر است برای ادراک بیشتر، توسط وکیل متخصص نوشته شود.
چه پرونده هایی کیفری نامیده میشود؟
دعاوی کیفری مربوط به اموری هست که در نهایت مجازاتی برای مرتکب آن صادر میشود! دادگاه کیفری هم بر اساس نوع پرونده به دو دادگاه کیفری یک و کیفری دو تقسیم میشود:
دادگاه کیفری درجه ۲ (غیر مهم)
وکالت مورد صلاحیت وکیل پایه یک و دو دادگستری می‌باشد که شامل:شرب خمر، کلاه‌برداری، سرقت، اختلاس، خیانت در امانت و …
جرایم درجه۱ (مهم)
وکالت فقط در صلاحیت وکیل پایه یک دادگستری می‌باشد که شامل: قتل، آدم ربایی، اسیدپاشی، پولشویی، محاربه، افساد فی الارض و … . همچنین جرایم مربوط به مواد مخدر در دادگاه های انقلاب داوری می‌گردد. پرونده های کیفری مربوط به اطفال در شعبات اختصاصی پیگیری و داوری می‌گردد.
دادسرا کجاست
در جرائم کیفری به دلیل پیچیدگی و حساسیت امور قبل از مرجع اصلی رسیدگی یعنی دادگاه ، پرونده به تحقیق و تفحص نیاز دارد . لذا مرجعی به نام دادسرا وظیفه این تحقیقات را بر عهده دارد . در واقع دادسرا بخشی از دادگستری است که وظیفه اصلی آن تحقیق و بازجویی و کشف جرم است . پس در دادسرا هیچ حکمی صادر نمیشود . دادسرا پس از اتمام تحقیقات و نتایج لازم پرونده را جهت داوری به دادگاه ها ارجا میدهد
شکوائیه چیست ؟
همان شکایت نامه است که به صورت برگه ای جهت ثبت دعوای کیفری به دادگاه های کیفری ارائه میشود . این برگه هم میتواند به صورت دست نویس و هم فرمهای از پیش تهیه شده توسط قوه قضایی می باشد که شاکی راحتتر محتوای شکایت خود را انتقال دهد . در امور حقوقی به جای شکوائیه دادخواست ارائه میشود . دادخواست را دیگر نمیتوان به صورت دستی نوشت و ارائه داد .
در شکوائیه مواردی از جمله : نام و نام خانوادگی ، نام پدر ، سن ، شغل ،تحصیلات ، وضعیت تاهل ، تابعیت ، موضوع شکایت ، تاریخ و محل وقوع جرم ؛ ضرر و زیان وارده به مدعی ؛ ادله وقوع جرم ، اسامی مشخصات و نشانی شهود و مطلعان در صورت امکان ؛ مشخصات و نشانی مشتکی عنه یا مظنون و … ذکر گردیده است .
اصل برائت در دعاوی کیفری
اگر کسی مدعی حق یا دینی بر علیه دیگری باشد باید آن را اثبات کند. این اصل در ماده ۱۹۷ آیین دادرسی مدنی به طور صریح ذکر شده است . لذا در صورت عدم توان اثبات ان در بسیاری از موارد فرد میتواند شاکی شود . پس از بررسی ان در دادگاه اگر به اثبات برسد که شکایت شاکی همراه با سوء نیت و کینه ورزی و یا ابرو ریزی و … بوده است ، متهم میتواند پس از صدور قرار منع تعقیب قطعی نسبت به شکایت افترا علیه شاکی اقدام نماید .
قطعیت داشتن دلایل در حقوق جزا، در حقوق مدنی و تجارت به این شدت وجود ندارد. علت ان این است که در امور کیفری ، امکان دارد ، حیثیت، آزادی و چه بسا جان افراد مورد تهدید واقع شود . همچنین یک دلیل غیر موجه می تواند فرد را به چوبه دار بفرستد و یا مجرم خطرناکی را از مجازات برهاند. در این رابطه، اصل ۳۷ قانون اساسی مقرر می دارد : اصل حکم برائت است و هیچکس از نظر قانون مجرم شناخته نمی شود مگر اینکه جرم او در دادگاه صالح اثبات گردد .
اعاده حیثیت
یعنی بازگرداندن وضع و حالت افراد به حالت سابق، از جهت پایین آمدن حیثیت و موقعیت اجتماعی آن‌ها در جامعه، که به واسطه مطرح کردن شکایت واهی و خلاف حقیقت نسبت به آن‌ها اتفاق افتاده است . مطابق ماده ۶۹۷ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی متشاکی میتواند به عنوان افترا از شاکی شکایت کند .
موضوعات کیفری دامنه گسترده و پیچیده ای دارد و بسیاری از جرایم را شامل میشود. لذا وکلای متخصص در این حوزه به صورت اختصاصی فعالیت می‌کنند. همچنین به دلیل تبعات شدید برخی از احکام پرونده‌های کیفری که نظیر کیفر خواست در دادگاه از جمله زندان و شلاق می باشد لازم است جهت این دعاوی به وکیل متخصص مراجعه کنید.
