همه چیز در باره جرم خیانت در امانت
جرم خیانت در امانت همچون بسیاری از جرایم دیگر از گذشته های دور در بیشتر جوامع وجود داشته و در دهه های اخیر با پیچیده شدن جوامع، این جرم نیز افزایش یافته است. قانونگذار تعریفی از بزه خیانت در امانت بعمل نیاورده، لیکن به نظر برخی از حقوقدانان خیانت در امانت رفتار مجرمانه و مخالف امانت است نسبت به مال منقول که به موجب عقدی از عقود امانت آور، سپرده به مجرم و یا درحکم آن باشد. به عبارت دیگر خیانت در امانت عبارت است از استعمال، تصاحب تلف یا مفقود نمودن توأم با سوء نیت مالی که از طرف مالک یا متصرف قانونی به کسی سپرده شده و بنابر استرداد یا به مصرف معین رسانیدن آن بوده است.
نخستین جزء از اجزای مادی جرم خیانت درامانت که اساس این جرم را تشکیل می دهد این است که مال یا شئ مورد امانت به یکی از طرق که در بخش سوم به آن اشاره خواهد شد. به امین سپرده شده باشد. همانطور که دکتر میر محمد صادقی می فرمایند: « برای تحقق جرم خیانت در امانت لازم است که مال موضوع جرم توسط مالک یا متصرف قانونی به امین سپرده شده باشد. والا اگر شخصی خود مال را به دست آورده باشد ارتکاب خیانت در امانت از توسط وی متصور نخواهد بود »
عناصر و شرایط تشکیل دهنده جرم خیانت در امانت
عناصر تشکیل دهنده جرم قانونی و مادی و معنوی می باشند یعنی از منظر قانون شرایط و موارد ارتکاب جرم محقق شده باشد که اصلی ترین مورد آن عنصر سپردن و به امانت گذاشتن مال از طرف مالک یا متصرف قانونی آن می باشد و از نظر عنصر معنوی سوء نیت خاص و عام و قصد عمدی ارتکاب جرم و وارد کردن ضرر را داشته باشد و عناصر مادی جرم هم محقق شده باشد چه به صورت فعل و چه به صورت ترک فعل از جمله مال را به ضرر مالک استعمال نماید مانند اینکه دارو را خود مصرف نماید یا لباس را خود بپوشد در واقع هر استفاده ناروا با سوء نیت.
همچنین مال را اتلاف نماید به صورت کلی یا جرئی مانند اینکه کتاب را پاره نماید یا مال را مفقود نماید مانند اینکه انگشتر را داخل دریا بیندازد یا از روی عمد در اصطبل را باز بگذارد و اسب فرار نماید،اگر اثبات شود در اثر سهل انگاری مال از بین رفته امین خائن محسوب نمی شود اما ضامن می باشد.
تصاحب کردن مال به این معنی است که با مال برخورد مالکانه نماید مانند اینکه مال را بفروشد یا به رهن بگذارد.
وجه حاصل از فروش اموال یا چک یا عواید و منافع به تبع خود مال،سپرده شده به امین محسوب می گردد و امین باید به مالک مسترد نماید.
در بعضی از مواقع اعمالی انجام می گردد که با خیانت در امانت اشتباه گرفته می شود مثلاً غاصب یا سارقی مال مسروقه را به شخصی امانت می دهند و امین مال را به صاحب اصلی آن برگرداند خائن نمی باشد و یا حیوانی در شرف موت یا میوه ای در حال خرابی بوده و امین آنها را ذبح کند و بفروشد با این نیت که پول برای مالک نگه دارد و به او مسترد کند خائن محسوب نمی گردد و یا اگر امین فوت کند و ورثه ی او اموال را تصاحب کنند خائن نیستند چون اموال به آنها سپرده نشده است اما اگر امین بعد از فوت امانتگذار اموال را تصاحب کند به ضرر ورثه اقدام نموده و خائن می باشد.
اثبات خیانت در امانت و شکایت جرم خیانت درامانت
در جرم خیانت در امانت دلایل و عناصر مادی،معنوی و قانونی وقوع جرم نقش مهمی در اثبات وقوع جرم دارد زیرا این جرم از جرایم بسیار تخصصی و دشوار و پیچیده در مراجع قضایی می باشد.عنصر اصلی سپردن مال باید اثبات گردد و همچنین اثبات گردد کسی که مال را سپرده مالک یا متصرف قانونی آن مال بوده است و اثبات شود امین از روی عمد و با سوء نیت اموال را تصاحب یا استعمال یا تلف و.. نموده است و از روی اشتباه یا سهل انگاری نبوده است.
بعد از جمع آوری دلایل و مستندات که می تواند شهادت شهود،سند مالکیت اموال،گزارش پلیس و کلانتری،پرینت پیامک ها و فایل های صوتی و فیلم های ویدیویی حاوی اثبات عنصر سپردن و به امانت گذاشتن و یا به مصرف خاص رساندن آن اموال،یا دلایلی که اثبات نماید امین برخلاف قرار اموال را استعمال را تلف …. نموده است،سوگند و در نهایت علم قاضی،باید از طریق دفاتر خدمات قضایی شکایت خود را ثبت نموده تا دادسرای محل وقوع جرم با بررسی دلایل و عناصر سه گانه ی جرم و با تحقیقات در خصوص سوءنیت خاص و عام و قصد متهم از ارتکاب جرم و تحقیقات محلی و کارشناسی،قرار نهایی مجرمیت صادر نموده و پرونده به دادگاه کیفری جهت بررسی دلایل و قرار صادره ،ارسال می گردد تا در نهایت حکم شایسته صادر شده که البته قابل اعتراض می باشد.
تفاوت جرم کلاهبرداری با جرم خیانت در امانت
در جرم خیانت در امانت مالک با شناخت امین و بدون صحنه سازی و به کار بردن وسایل متقلبانه ای مال خود را به امین می سپارد اما در جرم کلاهبرداری، کلاهبردار با به کار بردن وسایل و مانور متقلبانه و با صحنه سازی مال را از مالک به دست می آورد.
در جرم کلاهبرداری،کلاهبردار به محض اخذ مال مجرم تلقی شده اما در خیانت در امانت اعمالی که مجرم پس از کسب مال بر روی آن انجام میدهد موجب تحقق جرم می شود.
در جرم کلاهبرداری،کلاهبردار از کسب اموال منتفع می شود اما در خیانت در امانت چنین نیست مثلاً اگر امین اموال را تلف کند هرچند منتفع نشده است اما مرتکب جرم شده است.
در کلاهبرداری شروع به جرم نیز مجازات دارد و مجرم شناخته می شود اما در خیانت در امانت چون مقید به نتیجه است پس شروع به جرم بدون اخذ نتیجه و قوع عناصر مادی جرم،شروع به جرم محقق نگشته و مجازاتی ندارد.
