تغییر نام و نام خانوادگی
ممکن است افراد به دلایل متفاوت و مختلفی اقدام به تغییر نام و نام خانوادگی کنند. در نتیجه این اصلاحات را در شناسنامه خود نیز وارد کنند.
این تصمیم افراد می‌تواند دلایلی چون ، دوکلمه ای بودن نام ، داشتن معنای نازیبا و مستهجن و یا هر دلیل دیگری داشته باشد.
اصولا تغییر نام خانوادگی در صورتی که مستندا به مواد ۴۰ و ۴۱ و ۴۲ قانون ثبت احوال باشد به صرف یک درخواست به اداره ثبت احوال انجام می شود. در صورتی که اداره ثبت احوال تفسیری ارائه دهد که مخالف خواست متقاضی بوده و یا به هر دلیل از اعمال قانون اجتناب ورزد متقاضی تغییر نام خانوادگی می تواند با مراجعه به دادگاه عمومی اجبار اداره ثبت احوال به انجام درخواست خود را تقاضا کند.
قاضی دادگاه عمومی در صورتی که درخواست را موجه تشخیص دهد به اداره ثبت احوال دستور تغییر و اصلاح شناسنامه و درج نام خانوادگی جدید مورد انتخاب متقاضی را می دهد.
طبق ماده ۹۹۷ قانون مدنی هر شخص باید دارای نام خانوادگی باشد.
به موجب ماده ۴۰ قانون ثبت احوال تغییر نام خانوادگی اشخاص منحصرا با تصویب سازمان ثبت احوال کشور خواهد بود. برابر تبصره ماده ۴۱ قانون ثبت احوال, نام خانوادگی فرزند همان نام خانوادگی پدر می باشد. همچنین مطابق ماده ۴۲ زوجه می‌تواند از نام خانوادگی زوج استفاده نماید.
دارنده حق تقدم نام خانوادگی کسی است که برای اولین بار در قلمرو هر اداره ثبت احوال مستقل ، نام خانوادگی خاصی بنام او در دفاتر نام خانوادگی ثبت و مختص او شناخته شده باشد.
حق تقدم نام خانوادگی پس از فوت دارندگان آن به ورثه قانونی او منتقل می شود. دارنده حق تقدم نام خانوادگی یا وارث قانونی او بالاتفاق می توانند اجازه استفاده از نام خانوادگی خود را به اشخاص دیگر مشروط به آنکه محل صدور شناسنامه آنان یکی باشد بدهند. ضمنا دارنده حق تقدم و یا هر یک از وراث می توانند شخصی که بدون اجازه نام خانوادگی او را اختیار کرده مورد اعتراض قرار داده و تغییر نام خانوادگی او را از دادگاه بخواهند.
موارد مجاز به درخواست تغییر نام خانوادگی
۱) نام خانوادگی بیش از دو کلمه و یا بیش از یک کلمه و یک حرف یا عدد یا پسوند و یا بطور مطلق یا مضاف نام محل باشد.
۲) نام خانوادگی از واژه های مستهجن و ناپسند ترکیب شده باشد.
۳) نام خانوادگی از واژه های خارجی باشد.
۴) نام خانوادگی های مذموم که مغایر ارزش‌های فرهنگ اسلامی باشد.
۵) اسامی محل بطور مطلق و مضاف.
۶) واژه هائی که از القاب و اسامی مربوط به عناوین علمی اعم از درجات و مؤسسات علمی مانند دکتر ، دانشگاه و یا مناصب دولتی از لشکری و کشوری بصورت مطلق باشد.
۷) اجازه نامه از شوهر بدون رعایت حق تقدم بلامانع است. در صورت وقوع طلاق یا فسخ نکاح با درخواست هر یک از زوجین ، سند سجلی و شناسنامه زوجه به نام خانوادگی اولیه برگشت داده می شود. پس از فوت همسر تا زمانی که زوجه شوهر دیگری اختیار نکرده باشد کماکان می تواند از نام خانوادگی همسر متوفایش استفاده نماید یا به نام خانوادگی اولیه خود برگردد.
۸) در صورتی که نام خانوادگی پدری تغییر یابد ، تغییر نام خانوادگی فرزندان کمتر از ۱۸ سال با درخواست کتبی پدر و تغییر نام خانوادگی فرزندان کبیر وی بدون رعایت حق تقدم و با ارائه اجازه نامه از پدر ممکن خواهد بود.
۹) هرگاه پدری نام خانوادگی خود را تغییر و فوت نماید هر یک از فرزندان متوفی می توانند برابر تبصره ماده ۴۱ قانون ثبت احوال نام خانوادگی خود را به نام خانوادگی پدر تغییر دهند.
شرایط متقاضی نام خانوادگی
- اشخاص ۱۸ سال به بالا
- اشخاص کمتر از ۱۸ سال که دارای حکم رشد باشند
- پدر یا جد پدری با ارائه شناسنامه خود جهت فرزندان کمتر از ۱۸ سال
- قیم یا وصی برای اطفال تحت سرپرستی خود با ارائه مدارک مستند که سمت او احراز شده باشد.
مراحل تغییر نام خانوادگی
۱) تنظیم و تسلیم درخواست تغییر نام خانوادگی
۲) ارائه اصل شناسنامه و دو برگ تصویر از کلیه صفحات آن
۳) فیش بانکی را نزد هر یک از شعب بانک ملی ایران بنام سازمان ثبت احوال کشور ـ این فیش پس از تصویب نام خانوادگی جدید اخذ خواهد شد.
۴) ارائه اجازه نامه تنظیم شده در دفاتر اسناد رسمی یا نزد مسئول نام خانوادگی اداره ثبت احوال محل سکونت متقاضی, از پدر یا جد پدری برای فرزندان کبیر که بخواهند از نام خانوادگی هر یک از آنها استفاده نمایند.
